RENÉ GUDE EN NARE EMOTIES BEGRENZEN
Op 13 maart 2015 is Oud-Denker des Vaderlands René Gude overleden. De Denker des Vaderlands heeft tot taak de mensen meer bewust te maken van wijsbegeerte en om mensen aan te zetten tot nadenken over het denken.
Eén van de thema’s in zijn werk was depressionisme. Dit is het beste te omschrijven als
een niet naïeve variant van het optimisme. Kortom, vol vertrouwen de wereld tegemoet treden maar dan niet met de naïviteit van een bakvis. Kritisch durven zijn en nadenken over gevolgen is toegestaan.
Een ander thema van René Gude gaat over de kunst om nare emoties niet onnodig met je verstand te vermengen. Het verstand moet zichzelf grenzen opleggen. Toen ik dit las dacht ik “Wouw”. Klinkt zo simpel maar vraagt om zo veel oefening en bewustwording. Het is heel makkelijk om emoties te
blokkeren als het gaat om onderwerpen die persoonlijk niet relevant zijn voor je. Het wordt lastiger als onderwerpen en uitspraken persoonlijk worden. Automatisch treedt er dan een soort mechanisme in werking. Naast de pure woorden die we horen of lezen, gaan we ook emoties van ons zelf plakken aan
de woorden en gaan we de woorden waarderen. Nog erger, we gaan ook aan de woorden die een ander zegt of schrijft emoties hangen, zonder dat we deze emoties hebben gecontroleerd. We denken dan dus dat een ander bij het opschrijven of zeggen van die woorden een bepaalde emotie heeft gehad. Op
twee manieren laten we het dus toe dat er spelletjes in ons hoofd gespeeld worden.
Bij de eerste manier hangen we zelf labels aan de woorden. De labels vertellen ons of we blij zijn met de woorden of boos, verdrietig of bijvoorbeeld gekwetst. De tweede manier is nog gevaarlijker want we gaan namelijk denken voor de ander zonder dit te controleren. We gaan betekenis geven aan en labels
hangen aan woorden van anderen. Levensgevaarlijk natuurlijk. Immers, labels hangen aan woorden betekent dat we rationaliteit inleveren om emoties vrij baan te laten. In ons hoofd gaan werkelijkheid en fictie een duel aan en de uitkomst hiervan is een reactie die niet gestoeld is op pure waarheid. Dit soms
meer kwaad dan goed doen. Iedereen kan zich wel zo’n situatie herinneren, waarvan je achteraf dacht: “Dat was niet helemaal slim. Ik heb mijn emoties te veel laten spreken.”
Het vraagt wel oefening om de nare emoties niet toe te laten tot het rationele proces van de verwerking van de zojuist gehoorde op gelezen woorden. In het begin ben je je heel erg bewust van je begrenzingsproces. Je bent bezig om je hersenen opnieuw te programmeren in hoe ze moeten reageren bij nare emoties. Dit betekent niet dat nare emoties niet zijn toegestaan. Wat niet is toegestaan is dat die nare emoties je denken en daarmee je handelen te veel gaan beïnvloeden. Herprogrammering vraagt eerst om bewustwording en dan om oefenen, tot het onderdeel wordt van je systeem.
Terugkomend op het begin van dit artikel. Treed vol vertrouwen de wereld tegemoet, wees systematisch kritisch en laat nare emoties je denken niet vertroebelen.
René Gude heeft diverse boeken geschreven die aanzetten tot nadenken en meedenken. Het is zeker de moeite waard om “Stand-up filosoof” te lezen waarin hij onder andere ingaat op Humeurmanagement.